Historia Przyłubia

Pochodzenie nazwy:

Pochodzenie nazwy wsi do dziś nie jest zupełnie pewne. Wiadomo jedynie, że rodzina Przyłubskich, pierwszych właścicieli wsi i folwarku, zaczerpnęła swe nazwisko rodowe właśnie od nazwy miejscowości. Przyłubie znaczyć miało lokalizację "przy łubach" czyli przy łęgach wierzbowych, w wiklinowych zaroślach. Łubami zwano w średniowieczu zarówno wierzbę, jak i dartą korę, która służyła m.in. do produkcji obuwia.

Wierzba- drzewo, od którego Przyłubie wywodzi swą nazwę.

Przyłubie lokowane zostało w 1359 roku przez króla Kazimierza Wielkiego na prawie chełmińskim.

Prawo chełmińskie: niem. Kulmer Recht, łac. Jus Culmense vetus
Na prawie chełmińskim jedna służba zbrojna przypadała na 20-40 włók ziemi. Prawo do dziedziczenia miały także córki i krewni linii bocznej, więc ziemia nie przepadała w przypadku śmierci głównej linii rodziny. Dla osadników korzystniejsze było lokowanie wsi na prawie chełmińskim (mniejsze obciążenie wojskowe i większe prawa dziedziczenia).

Kalendarium Przyłubskie:

• ok. 7 tyś. lat temu- tak datowane są najstarsze stanowiska archeologiczne z terenu Przyłubia. Obozowiska należeć miały do przedstawicieli kultury chojnicko-pieńkowskiej. Ludzie ci wiedli łowiecko-zbieracki tryb życia, wędrując za stadami zwierząt, głównie reniferów. Śladami po tej kulturze są głównie narzędzia krzemienne i kościane. Na terenie wsi znajdują się także osady dużo młodszych kultur archeologicznych, takich jak: kultura amfor kulistych, kultura łużycka oraz ślady osadnictwa w średniowieczu
• 11.02.1359- lokacja Przyłubia, pierwsza wzmianka w oficjalnych dokumentach o istnieniu wsi.
• 03.01.1594- sprowadzenie osadników olęnderskich na teren Przyłubia przez braci, Feliksa i Macieja Przyłubskich
• 1660- król Jan Kazimierz wydał edykt, zwalniający Przyłubie z podatków na 3 lata
• początek XVIII wieku- w Przyłubiu działały młyn, karczma, gorzelnia
• 1772- w wyniku I Rozbioru Polski Przyłubie trafiło pod zabór niemiecki. Prusacy przeprowadzili pierwszy spis mieszkańców, z którego dowiadujemy się, że istniały trzy osady o nazwie Przyłubie: Polskie (Weichselhof, okolice ulicy Tartacznej w Solcu Kujawskim), Niemieckie (Weichselthal, współczesne Przyłubie) oraz Kępa (Kempen, położone na nieistniejących już wyspach na Wiśle). W Przyłubiu Polskim mieszkało 90 osób o różnym wyznaniu, w tym 2 rybaków, karczmarz i młynarz; w Przyłubiu Niemieckim- 107 ewangelików, sołtysem był Marthin Windmueller; w Przyłubiu- Kępie mieszkało 41 osób, wyznania ewangelickiego, sołtysem był Johannes Becker.
• 1807 rok- Przyłubie zniszczone zostało w trakcie przemarszu wojsk napoleońskich
• 1837 rok- Olędrzy z Przyłubia Niemieckiego wykupili wieś Przyłubie Polskie
• 1862 rok- Otworzono połączenie kolejowe Bydgoszcz- Toruń, z istniejąca do dziś stacją w Przyłubiu
• koniec XIX wieku- przeprowadzono kolejny spis powszechny. W danych wynika, że w Przyłubiu Niemieckim mieszkało 284 osoby: 271 protestantów, 12 katolików oraz 1 Żyd; w Przyłubiu Polskim mieszkało 153 mieszkańców, w tym 139 ewangelików i 14 katolików

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, Tom IX, str 217, podaje:

Przyłubie Niemieckie, niem. Graetz an der Weichsel, dawniej Deutsch Przylubie wieś i okr. wiejski, pow. bydgoski, o 6,5 km. na wschód od Solca, ciągnie się wzdłuż lewego brzegu Wisły; par. kat., prot. i poczta w Solcu, stacya drogi żel. (o 19 klm.) w Chmielnikach; 28 dm., 259 mk.; należała niegdyś do Nieborskiego, W skład okręgu wchodzi os. karczm. Piaski (13 mk.), 2 domki kolejowe, z 12 mk.; cały okrąg ma 32 dm , 284 mk. (12 kat., 271 prot. i 1 żyd).

• 1925 rok- Przyłubie Polskie zostało włączone w granice administracyjne Solca Kujawskiego, a Przyłubie Niemieckie otrzymało nazwę Przyłubie Krajeńskie. 
• 1928 rok- otworzono w Przyłubiu szkołę polską w miejsce działającej wcześniej niemieckiej
• 1945 rok- Niemcy wysadzili część wału przeciwpowodziowego w Przyłubiu, który nie został odbudowany do dziś
• 1979 rok- utworzono w Przyłubiu stację wodociągową dla Solca Kujawskiego (mieszkańcy Przyłubia zostali do sieci podłączeni dopiero w pierwszej dekadzie XXI wieku). 
• lipiec 1997- powódź spustoszyła pola i przeszkodziła w żniwach
• maj 2010- wieś została spustoszona przez powódź, zalana została także część zabudowań

Pocztówka z początku XX wieku, przedstawiająca Przyłubie (zbiory Muzeum Solca)

Olędrzy:

Olędrzy to pierwotnie osadnicy z Fryzji i Niderlandów, najczęściej wyznania mennonickiego, którzy w XVI-XVII wieku zakładali wsie w Prusach Królewskich, wzdłuż Wisły i jej dopływów, na Kujawach, Mazowszu i w Wielkopolsce. Posiadali umiejętność melioracji i reprezentowali wysoką kulturę rolną. Byli wówczas najzamożniejszą grupą chłopów. Zachowywali wolność osobistą, własną religię i przekonania. Po I rozbiorze Polski częściowo wyemigrowali na Ukrainę, a ich miejsce zajęli Niemcy, tradycyjnie zwani także Olędrami. Holendrzy i Niemcy, żyjący obok siebie na terenie Polski łatwo asymilowali się ze sobą.

Przyłubie jest jedną z najstarszych wsi olęderskich w Dolinie Dolnej Wisły. Do wsi sprowadzili ich bracia Przyłubscy, których zachęciły pozytywne efekty akcji kolonizacyjnej na Żuławach. Polska, w tym czasie wolna od walk religijnych, była dla Olędrów bezpieczną ostoją po prześladowaniach, jakie spotykały ich we własnym kraju. Mennonici byli wyznawcami odłamu anabaptyzmu, ruchu nie uznającego chrztu dzieci. Menno Simmons, założyciel mennonizmu, zakazał współwyznawcom noszenia broni, służenia w armii, składania przysięgi oraz pełnienia wysokich urzędów. Odmawiając służby wojskowej mennonici narażali się na karę śmierci za dezercję, która obowiązywała w tym czasie w Holandii. 

Na terenie Polski Olędrzy tworzyli małe, zamknięte wspólnoty, nastawione na pracę i wspólną pomoc. Władzę we wsi sprawował sołtys oraz rada, złożona ze wszystkich dorosłych mężczyzn. Decydowali oni o niemal wszystkim, także karali przestępców. Najwyższą karą było wykluczenie ze wspólnoty i zabranie ziemi, co mogło spotkać osoby nie pomagające sąsiadom. Olędrzy nie posiadali własnej ziemi- uprawiana rola stanowiła własność wspólnoty, nawet jeśli była uprawiana przez konkretną rodzinę przez wiele lat. 

Głównymi wartościami dla Olędrów była praca,dobro grupy oraz nauka. W okresie, gdy 90% społeczeństwa polskiego nie umiało czytać- w prawie każdej wsi olęderskiej był nauczyciel. Nie inaczej było także w Przyłubiu, gdzie źródła mówiące o zatrudnianiu nauczyciela sięgają połowy XVII wieku. W opinii Polaków  Olędrzy uchodzili za spokojnych, skromnych i pracowitych ludzi. 

Jedna z olęderskich chałup

Na terenie Przyłubia śladami osadnictwa olęderskiego są 3 domy drewniane, zbudowane w konstrukcji szachulcowej, cmentarz z XIX wieku oraz sieć melioracyjna. Według mapy z XVIII wieku- układ rowów z tamtego okresu pozostał prawie niezmieniony do dziś.

Panorama cmentarza menonicko-augsburskiego w Przyłubiu

Cmentarz- widok od E

Cmentarz- widok od N